Tasarrufun iptali davası, borçlunun mal varlığını azaltmak amacıyla yaptığı işlemlerin geçersiz sayılması için alacaklı tarafından açılan özel bir dava türüdür. Bu davanın temel amacı, borçlunun üçüncü kişilerle yaptığı ve alacaklının alacağını tahsil etmesini engelleyen işlemlerin iptalini sağlayarak alacaklının haklarını korumaktır. Özellikle icra takibi sırasında borçlunun mal kaçırma ihtimali göz önüne alındığında, bu dava alacaklının en önemli hukuki güvencelerinden biri haline gelmektedir. Tasarrufun iptali davası, İcra ve İflas Kanunu’nun 277–284. maddeleri arasında düzenlenmiş olup, açılabilmesi için belirli şartların varlığı aranır.
Tasarrufun İptali Davası Nedir?
Tasarrufun iptali davası, borçlunun malvarlığında yaptığı bazı işlemlerin, alacaklıya zarar verme amacı taşıdığı iddiasıyla iptal edilmesini talep eden bir dava türüdür. Alacaklı bu dava ile borçlunun üçüncü kişilerle yaptığı işlemleri hükümsüz kılarak borcun tahsilini sağlamayı amaçlar.
Davanın Açılabilmesi İçin Gereken Şartlar Nelerdir?
Bu davanın açılabilmesi için hem şekli hem de maddi birtakım şartların bir arada bulunması gerekir.
Borçlunun Malvarlığını Azaltıcı İşlem Yapması
Borçlunun alacaklıdan mal kaçırma amacıyla yaptığı her türlü hukuki işlem, tasarrufun iptali davasına konu olabilir.
Zarar Verme Amacının Bulunması
Yapılan işlemin alacaklının alacağını tahsilini engelleyecek nitelikte olması gerekir.
Borçlunun Takip Edilebilir Malının Kalmamış Olması
Alacaklı, borçlu hakkında yaptığı icra takibinde borçlunun üzerinde haczi mümkün bir mal olmadığını ispatlamak zorundadır.
Hangi Tasarruflar İptale Tabi Tutulur?
İcra ve İflas Kanunu iptale tabi işlemleri belirli başlıklar altında toplamıştır. Bu işlemler açıkça belirtilmiş olup kanunda sınırlı sayılmıştır.
Bedelsiz Kazandırmalar
Bağış gibi karşılıksız kazandırmalar doğrudan iptale tabidir.
Düğün veya Eğitim Harcamaları Dahil mi?
Bu harcamalar borçlunun olağan yaşamı ile ilgili olmadığında iptal konusu olabilir.
Akrabalara Yapılan Satışlar
Borçlunun yakın akrabalarına yaptığı satışlar, kötü niyetli olduğu varsayılarak incelenir.
İspat Külfeti Kimde?
Bu durumda ispat yükü, işlemin dürüstlük kurallarına uygun yapıldığını ileri süren akrabada olur.
Malvarlığını Gizlemeye Yönelik İşlemler
Ticari ilişkilerde borçlunun malını başkasının üzerine geçirmesi iptale konu olabilir.
Üçüncü Kişi İyi Niyetli Olabilir mi?
Alıcı üçüncü kişi, işlem sırasında borçlunun borçlarından habersiz ve iyi niyetli olduğunu kanıtlarsa iptal gerçekleşmeyebilir.
Davada Süreler ve Zaman Aşımı
Tasarrufun iptali davası, belirli süreler içinde açılmazsa alacaklı hak kaybına uğrayabilir.
Dava Ne Kadar Sürede Açılmalıdır?
Alacaklı, işlemin öğrenilmesinden itibaren 1 yıl ve her hâlükârda işlem tarihinden itibaren 5 yıl içinde davayı açmak zorundadır.
Süreler Kesin mi?
Bu süreler hak düşürücü nitelikte olup mahkeme tarafından re’sen dikkate alınır.
Alacaklının İspat Yükü Nedir?
Tasarrufun iptali davasında ispat yükü çoğunlukla alacaklıdadır. Alacaklının borçlunun kötü niyetli olduğunu ve yapılan işlemin tahsilatı engellediğini kanıtlaması gerekir.
Belgeyle İspat Gerekli mi?
Tanık, yazılı belge ve bilirkişi raporu gibi her türlü delil ile ispat yapılabilir. Ancak işlem tarihini ve içerikleri belgelemek davanın seyrini olumlu etkiler.
Tasarrufun İptali Davasında Ne Talep Edilir?
Bu davada amaç yapılan işlemin hükümsüz kılınması değil, sadece alacaklının alacağına kavuşmasını sağlamaktır.
Üçüncü Kişiye Karşı İcra Takibi Yapılabilir mi?
Dava sonucunda iptal kararı verilirse, borçluya ait olduğu kabul edilen mal üzerine alacaklı doğrudan icra takibi başlatabilir.
Hangi Mahkemede Açılır?
Tasarrufun iptali davası, borçlunun ikamet ettiği yer mahkemesinde açılır. Genellikle asliye hukuk mahkemesi görevli olur.
Tüzel Kişilerde Neresi Yetkilidir?
Eğer borçlu bir şirketse şirket merkezinin bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.
Alacaklıların Haklarını Koruma Stratejileri
Tasarrufun iptali davası dışında, ihtiyati haciz, cebri icra ve şirket ortaklarına karşı dava gibi yöntemlerle de alacak güvence altına alınabilir.
Tüm Haklar Bir Arada Kullanılabilir mi?
Evet, alacaklılar hukuki yolları eş zamanlı olarak kullanabilir ve tasarrufun iptali davası ile birlikte diğer önlemlerden de faydalanabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Aşağıda tasarrufun iptali davası şartları nelerdir konusu ile ilgili sıkça sorulan sorular ve yanıtları yer almaktadır:
Tasarrufun iptali davası hangi şartlarda açılır?
Borçlunun alacaklıdan mal kaçırmak amacıyla yaptığı bir işlem olmalı, bu işlem alacaklının tahsilatını imkânsız kılmalı ve takip edilebilir mal kalmamış olmalıdır.
İptale tabi işlemler nelerdir?
Bağışlar, akrabalara yapılan satışlar ve borçlunun malını üçüncü kişiye devretmesi gibi işlemler iptale tabi tutulabilir.
Dava süresi ne kadardır?
Alacaklı, işlemi öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl ve işlem tarihinden itibaren en geç 5 yıl içinde dava açmalıdır.
Üçüncü kişi iyi niyetli ise iptal mümkün mü?
Üçüncü kişi işlemin yapıldığı sırada borcun varlığını bilmiyor ve makul şekilde öğrenemeyecek durumda ise iyi niyetli sayılır ve iptal gerçekleşmeyebilir.
Dava hangi mahkemede açılır?
Genellikle borçlunun yerleşim yerindeki asliye hukuk mahkemesinde açılır.
Alacaklı iptal kararı sonrası ne yapabilir?
Alacaklı, iptal edilen işlemle ilgili mal veya hak üzerinde doğrudan icra takibi başlatabilir.
Davayı kazanmak için hangi belgeler gerekir?
Satış sözleşmeleri, banka kayıtları, tanık ifadeleri ve bilirkişi raporları ile davanın ispatı güçlendirilir.
